[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
درباره پژوهشکده هنر::
مقالات در دست انتشار::
::
ISSN: ۲۲۵۱-۸۶۳۰
 e-ISSN: ۲۲۵۱-۹۹۷۱
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
:: دوره 12، شماره 49 - ( زمستان 1402 ) ::
جلد 12 شماره 49 صفحات 77-61 برگشت به فهرست نسخه ها
واکاوی انگیزه‌های هنرمندان ایرانی دورۀ اسلامی در باب گرایش به تصوّف و عرفان
علی خاکسار* ، طاها صنیع‌زاده
چکیده:   (439 مشاهده)
چگونگی ارتباط و برهم‌کنش میان هنر اسلامی با عرفان و تصوّف، یکی از مسائل مناقشه‌‌‌‌‌‌انگیز میان پژوهشگران، در سال‌‌‌‌‌‌های اخیر، بوده است. از یک سو سنّت‌‌‌‌‌‌گرایان، در پسِ صور و اقسام گوناگون هنر اسلامی، معانی عرفانی و ذات‌‌‌‌‌‌گرایانه یافته و این ارتباط را جوهری و متافیزیک دانسته‌‌‌‌‌‌اند؛ از سویی دیگر، پژوهشگرانِ منتقد، با مردود شمردن این دیدگاه به‌  دلیل فقدان توجه به واقعیات تاریخی، بعضاً به‌کلی منکر هرگونه ارتباط میان هنر اسلامی با عرفان شده‌‌‌‌‌‌اند. از این رو، با توجه به ضرورت رویکرد تاریخی و اجتماعی به مسئله و نیز وجود دلایل متعدد از ارتباط هنر اسلامی و هنرمندان آن با تصوّف، هر دو دیدگاه نیازمند بازنگری است. در این راستا، هدف این پژوهش ارائۀ رویکردی مستدل بر مبنای واقعیات در تبیین رابطۀ هنر اسلامی با عرفان و طرح نگرشی جدید در این حوزه است. بنابراین، پرسش و مسئلۀ بنیادین پژوهش حاضر آن است که با مبنا قراردادن هنرمند، به‌عنوان مؤلفه‌‌‌‌‌‌ای محسوس و عامل اصلی آفرینش هنری، چه دلایل و انگیزه‌‌‌‌‌‌هایی سبب گرویدن هنرمندان ایرانی به تصوّف و خلق آثار مرتبط با عرفان شده است. بدین منظور، در این پژوهش، با رویکردی تاریخی، بر بنیان تحقیقی کیفی و با بهره‌‌‌‌‌‌مندی از روش‌های پژوهشی توصیفی-تحلیلی، مسئلۀ تحقیق واکاوی و داده‌‌‌‌‌‌های به‌‌‌‌‌‌دست‌‌‌‌‌‌آمده به شیوۀ استقرایی تحلیل شده است. بر این اساس، نتایج پژوهش بر آن اذعان دارد که تمایل برخی هنرمندان ایرانی به عرفان و تصوّف در دوگانۀ میان شریعت و طریقت، امری مسلّم بوده است و اشتراک ذاتی هنر و عرفان، ممنوعیت‌‌‌‌‌‌های شرعی علما بر برخی اقسام هنر، هنرپروری اهل تصوّف، الگوبرداری از آموزه‌‌‌‌‌‌های عرفانی در خلق آثار هنری، تأثیر حاکمان و ثروتمندان متصوّف بر خلق آثار هنری با مضامین عرفانی و نقش ناملایمات سیاسی و اجتماعی در تمایل مردمان به اهل طریقت، شش انگیزۀ اساسی هنرمندان ایرانی در تمایل به عقاید عرفانی و صوفیانه است.
 
واژه‌های کلیدی: هنر اسلامی، عرفان، تصوّف، سنّت‌گرایی، هنرمند
متن کامل [PDF 1055 kb]   (306 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1402/2/5 | پذیرش: 1402/8/15
فهرست منابع
1. قرآن کریم.
2. ادیب برومند، عبدالعلی (1366). هنر قلمدان (چاپ اول). تهران: وحید.
3. افشاری، مهران (1394). فتوّت‌نامه‌ها و رسائل خاکساریّه : سی رساله (چاپ اوّل). تهران: چشمه.
4. افشاری، مهران (1391)، سی فتوّت‌نامه دیگر: سی رسالۀ ناشناخته در فتوّت و پیشه‌وری و قلندری (چاپ اوّل). تهران: چشمه.
5. افلاکی العارفین، شمس‌الدین محمد (1362). مناقب العارفین. به کوشش تحسین ناریچی (جلد 1) (چاپ دوم)، تهران: دنیای کتاب.
6. امیر راشد، سولماز (1394). بررسی رویکرد هنرمندان به عرفان و تصوف و تأثیر آن بر شکل‌گیری هنر‌های اسلامی. کنفرانس بین‌المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست.
7. ایروین، روبرت (1389). هنر اسلامی. ترجمۀ رویا آزاد‌فر (چاپ اول)، تهران: سورۀ مهر.
8. باستانی پاریزی، محمد ابراهیم (1357). سیاست و اقتصاد عصر صفوی (چاپ دوم). تهران: صفی علیشاه.
9. برند، باربارا (1383). هنر اسلامی. ترجمۀ مهناز شایسته‌فر (چاپ اول)، تهران: مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی.
10. بلخاری قهی، حسن (1393). آشنایی با فلسفۀ هنر (چاپ سوم). تهران: سورۀ مهر.
11. البهنسی، عفیف (1387). هنر اسلامی. ترجمۀ محمود پور‌آغاسی (چاپ اول)، تهران: سورۀ مهر.
12. خلیلی، ناصر (1386). کارهای لاکی. ترجمۀ سودابۀ رفیعی سخایی (چاپ اوّل)، تهران: کارنگ.
13. خمینی، روح‌الله (1385). صحیفۀ امام (جلد 20) (چاپ چهارم). تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
14. رحمتی، انشاءالله (1383). هنر و معنویت: مجموعه مقالاتی در زمینۀ حکمت هنر (چاپ اول). تهران: فرهنگستان هنر.
15. رهنورد، زهرا؛ مدد‌پور، محمد؛ بورکهارت، تیتوس (1388). سه رهیافت به حکمت هنر اسلامی (چاپ اول). تهران: سورۀ مهر.
16. زرین‌کوب، عبدالحسین (2536). ارزش میراث صوفیه (چاپ چهارم). تهران: امیرکبیر.
17. سلطان‌زاده، حسین (1395). هنر‌های اسلامی: یادداشت‌هایی در باب دیدگاه‌ تیتوس بورکهارت دربارۀ هنر‌های اسلامی (چاپ اول). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
18. سیّدکریمی، سیّد عباس (1393). تصویر و مجسمه‌سازی در فقه شیعی (چاپ اول). قم: مدرسه اسلامی هنر.
19. صرّاف، مرتضی (1370). رسایل جوانمردان مشتمل بر هفت فتوّت‌نامه. مقدمۀ هانری کربن (چاپ اوّل)، تهران: معین.
20. عدالت، عباس (1389). فرضیۀ فاجعه‌زدگی: تأثیر پایدار فاجعۀ مغول در تاریخ سیاسی، اجتماعی و علمی ایران. مجله بخارا، (77و 78)، 227-262.
21. فدوی، سیّد محمد (1374). خاستگاه هنر انسانی و هنر اسلامی. نشریۀ هنر-های زیبا (هنر و معماری)، (1)، 6-8.
22. قنبری، حسین (1395). امکان و ضرورت هنر اسلامی: بررسی و نقد دیدگاه سنت‌گرایان (چاپ اوّل). تهران: نگاه معاصر.
23. قیومی بیدهندی، مهرداد (1389). بازنگری در رابطۀ میان هنر و عرفان اسلامی بر مبنای شواهد تاریخی. دو فصلنامۀ تاریخ و تمدن اسلامی، (12)، 175-194.
24. کیانی، محمد یوسف (1379). معماری ایران: دورۀ اسلامی (چاپ اول). تهران: سمت.
25. گنون، رنه (1387). نگرشی به مشرب باطنی اسلام و آیین دائو. ترجمۀ دل‌آرا قهرمان (چاپ اول)، تهران: حکمت.
26. لیمن، اولیور (1398). درآمدی بر زیباشناسی اسلامی. ترجمۀ محمّدرضا ابوالقاسمی (چاپ سوم)، تهران: ماهی.
27. معین، محمد (1376). فرهنگ فارسی: مجموعه 6 جلدی (چاپ یازدهم)، تهران: امیر‌کبیر.
28. مکارم شیرازی، ناصر (1363). تفسیر نمونه (جلد 18) (چاپ اول). تهران: دارالکتب اسلامیه.
29. منشی قمی، قاضی میر احمد (1366). گلستان هنر. تحصیح احمد سهیلی خوانساری (چاپ سوم)، تهران: منوچهری.
30. نصر، سیدحسین (1374). هنر و معنویت اسلامی. ترجمۀ محمدسعید حنایی کاشانی، فصلنامۀ هنر، (28)، 45-52.
31. نصر، سیدحسین (1377). تصوف و تأثیر آن در موسیقی. مقام موسیقی، (3)، 60-65.
32. نصر، سیدحسین (1382). آموزه‌های صوفیان از دیروز تا امروز، ترجمۀ محمد‌هادی امینی و حسین حیدری (چاپ دوم)، تهران: قصیده سرا.
33. نصرآبادی، میرزا محمد طاهر (1361). تذکرۀ نصرآبادی، به کوشش حسن وحید دستگردی (چاپ سوم)، تهران: فروغی.
34. همایی، سیّد جلال‌الدین (1375). تاریخ اصفهان : هنر و هنرمندان. به کوشش ماهدخت بانو همایی (چاپ اول). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
35. URL1: https://www.christies.com/en/lot/lot-6162945 (دسترسی آنلاین، مرداد ماه 1402)
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Khaksar A, Sanizadeh T. The Analysis of Iranian Artists’ Inclination toward Sufism and Mysticism during the Islamic Age. کیمیای هنر 2024; 12 (49) :61-77
URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2197-fa.html

خاکسار علی، صنیع‌زاده طاها. واکاوی انگیزه‌های هنرمندان ایرانی دورۀ اسلامی در باب گرایش به تصوّف و عرفان. کیمیای هنر. 1402; 12 (49) :61-77

URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2197-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 12، شماره 49 - ( زمستان 1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
Kimiya-ye-Honar
Persian site map - English site map - Created in 0.06 seconds with 38 queries by YEKTAWEB 4645